Khi chất lượng cuộc sống không ngừng được nâng cao thì các phương tiện giao thông cũng không ngừng thay đổi và phát triển. Xe đạp ngày nay đã không còn đơn thuần là phương tiện đi lại như trước kia nữa mà nó còn mang một ý nghĩa khác, giá trị khác.

Nếu như có những người chọn cho mình chiếc xe mini hay xe điện để tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường thì những người đam mê xe đạp lại lựa chọn cho mình một chiếc xe thể thao phong cách và thời trang. Đối tượng đến với xe đạp thể thao giá rẻ không chỉ còn giới hạn ở các vận động viên chuyên nghiệp, mà còn thu hút người dân ở các thành phố lớn, từ nam giới đến phụ nữ, từ giới trẻ cho đến tầng lớp trung niên và cả những người cao tuổi. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay chưa có một thống kê đầy đủ nào về dòng xe này. Làm thế nào để mọi người có thể phân biệt được? Bài viết dưới đây sẽ giúp mọi người có được một cái nhìn tổng quan nhất về phân khúc cũng như các dòng xe đạp thể thao.

Phân biệt các loại xe đạp nói chung.

Hiện nay trên thế giới có nhiều cách phân loại xe đạp nói chung và phổ biến nhất là:

Phân biệt theo chức năng sử dụng:

Xe đạp đua Road bike, xe đạp địa hình Mountain bike, xe đạp thực dụng Touring bike, xe đạp đô thị Hybrid bike (gồm các nhánh nhỏ: Trekking bike, Commuter bike, City bike, Comfort bike, Cruiser bike), BMX bike, Cyclo-cross bike (kết cấu như Road bike chỉ khác là sử dụng thắng treo), Flat-bar road bike (có hầu hết các lợi thế của một chiếc road bike nhưng có tay lái thẳng), Time trial bike (trọng lượng nhẹ, hình dáng nhỏ và không có yên, dùng để trình diễn những pha mạo hiểm), Triathlon bike (có cốt yên thẳng, tay lái đặc biệt, thường được dùng trong cuộc thi 3 môn phối hợp Triathlon), xe đạp tiện ích Utility bike (gồm các kiểu: Roadster bicycles, Dutch bicycles, European city bicycles), xe đạp vận chuyển Freight bike (gồm các kiểu: Porteur bicycles, Butcher’s Bikes, Longtail bicycles, Messenger bikes), xe đạp nghệ thuật Artistic Bike…

Phân biệt theo cấu trúc khung xe:

Khung thẳng (upright) hay khung gấp (Folding bike)…

Phân loại theo chất liệu làm khung:

Hợp kim thép, hợp kim nhôm, titanium, sợi carbon…

Ngoài ra còn có các cách phân loại ít phổ biến hơn như: số người ngồi trên xe (một, hai hay nhiều hơn), vị trí yên xe, số bánh xe, cách vận hành xe (sức người hay có sự hỗ trợ của động cơ)…

Các loại xe đạp thể thao phổ biến tại Việt Nam

Road bike (hay còn gọi là xe đua, xe cuộc)

Loại xe đạp cuộc này có trọng lượng nhẹ, được thiết kế để đi trên đường trải nhựa bằng phẳng. Ghi đông thường uốn cong thành 2 bậc. Phuộc trước bằng carbon tổng hợp, không có giảm sóc trước hoặc sau. Có lốp và vỏ mỏng, ít gai so với các dòng xe khác để giảm trọng lượng tới mức tối thiểu và giảm tiếp xúc với mặt đường, khung xe được thiết kế tạo tư thế khí động học khi ngồi để giảm ma sát, đạt tốc độ cao. Hình ảnh của Road bike thường gắn liền với các giải đua xe đạp trong và ngoài nước như Cúp truyền hình hay Tour de France.

Ưu điểm: có lợi thế về tốc độ khi chạy trên địa hình bằng phẳng.

Nhược điểm: xe đạp cuộc (Road Bike) bám đường rất kém, vì vậy khi đi dưới trời mưa rất dễ trơn trượt lại không có bộ phận chắn bùn. Lốp và vỏ xe khá mỏng nên dễ bị rách hoặc xì khi gặp chướng ngại vật. Bộ khung của Road bike được thiết kế thanh mảnh nên kém hiệu quả đi trên những đoạn đường xấu, gập ghềnh.

Mountain Bike (xe đạp địa hình hay còn gọi là xe đạp leo núi)

Dòng xe này trọng lượng nặng, bánh xe to có đường kính khoảng 650 – 700c, nhiều gai, thích hợp để đi trên địa hình gồ ghề như đường dốc, đổ đèo hay đường rừng… Khung to, có phuộc trước và sau, một số loại có lắp giảm shock ở phần giữa xe, ghi đông thiết kế thẳng. Dù tốc độ và sự linh hoạt trên phố không bằng Road bike nhưng dòng xe đạp leo núi này (MTB – Moutain Bike) chạy được trên mọi địa hình và giá cả cũng mềm hơn, thiết kế lại khỏe khoắn, mạnh mẽ nên được sử dụng khá phổ biến.

Ưu điểm: độ ma sát với mặt đường lớn nên chạy tốt trên các địa hình gồ ghề và dốc. Lốp xe dày nên hạn chế được việc xịt lốp giữa đường. Ghi đông thẳng nên người điều khiển có thể ngồi thẳng lưng, giảm mỏi hơn tư thế cong người của chiếc xe đạp cuộc Road Bike.

Nhược điểm: do trọng lượng dòng xe đạp leo núi này tương đối nặng, bánh to nên khi chạy trên đường bằng sẽ có tốc độ chậm và gây tốn sức cho người sử dụng. Người dùng thường phải lắp thêm viền chắn bùn (mud fenders) cho bánh trước và sau.

Phân loại: Dòng xe đạp thể thao MTB còn được chia làm nhiều loại nhỏ, thích hợp với từng đối tượng cũng như loại địa hình chuyên biệt, về cấu tạo có hai loại chính: Full-suspension (có đầy đủ giảm xóc trước và sau, di chuyển mượt mà nhưng khá nặng) và Hard-tail (chỉ trang bị duy nhất một giảm sóc ở phần đầu của xe, không phù hợp vượt qua địa hình có độ gồ ghề cao). Các kiểu MTB thường thấy: Cross-Country bike hay XC bike (còn gọi là băng đồng), Trail, All-Mountain – Enduro bike, Free-ride bike, Downhill bike (đổ đèo).

Touring bike (xe đạp thực dụng)

Một chiếc touring bike được thiết kế để có thể mang vác hành lý cho những chuyến du lịch xa nên trọng lượng xe không quá nặng, thường có khung sườn dài và vững chắc hơn so với Road bike, được làm từ vật liệu chắc và êm để tăng khả năng chịu tải. Vành xe rắn chắc, lốp xe vừa hoặc nhỏ, ít gai; tuy có cấu tạo giản đơn nhưng hệ thống phanh thắng, tăng giảm líp, ghi đông đều có chất lượng cao. Loại xe này có thể dùng để tập thể dục, đi làm hoặc đi phượt đường trường.

Ưu điểm: khoảng cách tâm của 2 bánh trước/sau lớn giúp cho thế ngồi thoải mái và khoảng cách từ pedal đến túi đồ ở baga sau không bị vướng chân khi đạp, có cấu tạo giúp người đi không tốn sức, thiết kế nhiều vị trí để lắp thêm phụ kiện.

Nhược điểm: kiểu dáng cổ điển, không bắt mắt.

Hybrid Bike – Xe đạp thành phố

Là sự kết hợp giữa Road và MTB, xe đạp thành phố (Hybrid bike) có thiết kế đa năng nên sử dụng được ở cả nội và ngoại thành. Với khung thanh mảnh, lốp êm, được trang bị giảm xóc trước, Hybrid bike là lựa chọn tốt để đi trong thành phố với tốc độ cao và thoải mái. Do sở hữu ưu điểm của cả hai loại xe trên nên chiếc Hybrid sẽ đi nhanh hơn MTB trên những cung đường ngắn và bằng phẳng, lại có thể dễ dàng vượt qua những đoạn đường xấu.

Ưu điểm: nhẹ, dễ dàng xử lý, có thể vượt qua các chặng đường gồ ghề song vẫn đạt được tốc độ cần thiết. Góc cổ hẹp, tuy tăng tốc kém hơn Road Bike nhưng lại dễ điều khiển và rẽ ngoặt. Tay lái thẳng giúp tạo thế ngồi thẳng hơn và có viền chắn bùn.

Khuyết điểm: mặc dù có thiết kế tương đối tối ưu, song xe đạp thành phố (Hybrid bike) không phải là lựa chọn thích hợp để leo núi hoặc chinh phục các địa hình khó khăn.

Fixed gear bike (hay còn gọi là Fixie)

Fixed gear là loại xe đạp có cấu tạo tối giản các chi tiết, hoàn toàn không có phanh, đề, chắn bùn, gabaga hay chân chống. Điểm độc đáo của Fixed Gear là có thể sử dụng các loại ghi đông khác nhau tuỳ theo đặc điểm hay phong cách lái. Xe chuyển động nhờ dây xích nối giữa líp và đùi đĩa. Do đặc trưng của líp là bánh răng chết nên người chơi có thể phanh xe dựa trên nguyên tắc đạp ngược xe để đi lùi hoặc không đạp để xe dừng lại mà không chạy tiếp theo quán tính như xe thường. Vì thế Fixed gear còn được gọi là xe đạp không phanh. Là một chiếc xe cá tính, màu sắc bắt mắt và thời trang, Fixed gear hiện đang trở thành trào lưu của những bạn trẻ thích khám phá.

BMX bike

Cũng có các bộ phận giống xe đạp thông thường nhưng kích thước khá nhỏ gọn. Đầu xe và phanh được thiết kế đặc biệt cho các màn nhào lộn, thực hiện những pha biểu diễn mạo hiểm. Loại xe này thường dành cho các bạn trẻ ưa thể thao cảm giác mạnh.